آپنه خواب یا وقفهٔ تنفسی در خواب (Sleep apnoea) زمانی است که تنفس در هنگام خواب متوقف میشود. شایع ترین نوع آن آپنه انسدادی خواب (OSA) نام دارد. آپنه خواب نیاز به درمان دارد زیرا میتواند منجر به مشکلات جدیتری شود.
فهرست مطالب:
- آپنه خواب چیست؟
- انواع سندرم آپنه خواب
- علائم آپنه خواب
- علائم آپنه خواب در کودکان
- آپنه خواب چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
- چگونه آپنه خواب چرخه خواب شما را مختل می کند؟
- عوارض آپنه خواب
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب وضعیتی است که باعث میشود در هنگام خواب، نفس کشیدن متوقف شود. کلمه آپنه از کلمه یونانی بی نفس گرفته شده است. این اتفاق یا به دلیل انسداد راه هوایی (آپنه انسدادی خواب) است یا به این دلیل است که مغز به درستی تنفس را کنترل نمیکند (آپنه مرکزی).
انواع سندرم آپنه خواب
آپنه خواب یک اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس به طور مکرر متوقف و مجدد شروع میشود. اگر شما با صدای بلند خروپف میکنید و حتی پس از یک خواب کامل شبانه احساس خستگی میکنید، ممکن است دچار آپنه خواب باشید. انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:
- آپنه انسدادی خواب (OSA): رایجترین شکل آپنه خواب است و زمانی رخ میدهد که عضلات گلو شل میشوند و جریان هوا را به داخل ریهها مسدود میکنند. هنگامی که ماهیچهها شل میشوند، راه هوایی با تنفس بسته میشود. در اینصورت شما نمیتوانید هوای کافی دریافت کنید و این میتواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز که حس میکند بدن توانایی تنفس را ندارد؛ بدن برای مدت کوتاهی بیدار میکند تا بتواند راه هوایی خود را دوباره باز کند. این الگو میتواند 5 تا 30 بار یا بیشتر در هر ساعت، تکرار شود.
- آپنه خواب مرکزی (CSA): زمانی رخ میدهد که مغز سیگنالهای مناسبی را به عضلات کنترل کننده تنفس ارسال نمیکند. این بدان معنی است که بدن برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمیکند.
- سندرم آپنه خواب پیچیده: این نوع سندرم وقتی کسی هم دچار آپنه خواب انسدادی و هم آپنه خواب مرکزی میشود، رخ میدهد.
علائم آپنه خواب
علائم آپنه انسدادی و آپنه مرکزی خواب با هم همپوشانی دارند و گاهی اوقات تشخیص نوع را دشوار میکند. شایع ترین علائم آپنه انسدادی و مرکزی خواب عبارتند از:
- خروپف با صدای بلند
- نفس نفس زدن در هنگام خواب
- بیدار شدن با دهان خشک
- سردرد صبحگاهی
- بی خوابی یا خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
- مشکل در توجه
- تحریک پذیری
- ایجاد صداهایی هنگام نفس کشیدن، خروپف یا خفگی
- احساس خستگی شدید در طول روز
- سخت تمرکز کردن
- نوسانات خلقی
علائم آپنه خواب در کودکان
- بیش فعالی یا مشکل در تمرکز یا عملکرد ضعیف در مدرسه
- خروپف بلند
- شب ادراری
- حرکات مکرر دست یا پا در هنگام خواب
- خوابیدن در موقعیت های غیر معمول
- رفلاکس (سوزش سر دل) یا تعریق شبانه
آپنه خواب چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
آپنه خواب ممکن است برای همه افراد، از نوزادان و کودکان تا بزرگسالان و سالمندان اتفاق بیفتد. آپنه انسدادی خواب در شرایط و گروههای خاصی از افراد شایع تر است:
- افراد با افزایش سن، بیشتر به آن مبتلا میشوند.
- داشتن اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به آن را به شدت افزایش میدهد.
- در افرادی که سیاهپوست، اسپانیایی تبار یا آسیاییتبار هستند شایعتر است.
- افرادی که از داروهای ضد درد اپیوئیدی استفاده میکنند.
- بزرگسالان بالای 60 سال
- افراد مبتلا به بیماری های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی قلب
- هنگامی که مردم در ارتفاعات زندگی میکنند، این میتواند باعث بروز آپنه مرکزی شود.
- سیگار کشیدن و نوشیدن الکل
- وضعیتی به نام بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- داشتن لوزه های بزرگ یا آدنوئید
چگونه آپنه خواب چرخه خواب شما را مختل می کند؟
مغز دائماً وضعیت بدن را کنترل میکند و ضربان قلب، فشار خون، تنفس و غیره را تنظیم میکند. سطح اکسیژن خون میتواند در صورت توقف تنفس به دلیل آپنه یا هیپوپنه کاهش یابد. مغز به اکسیژن خون واکنش نشان میدهد و با ایجاد یک رفلکس غیرقابل اطمینان، بدن را بیدار میکند که دوباره نفس بکشید. هنگامی که بدن، تنفس را از سر میگیرد، مغز به طور خودکار سعی میکند چرخه خواب را از سر بگیرد. هر چه آپنه خواب شدیدتر باشد، این وقفه ها بیشتر اتفاق میافتد. شاخص آپنه/هیپوپنه (AHI) میانگین ساعتی تعداد حوادث آپنه یا هیپوپنه است.
آپنه خفیف خواب: این سطح به این معنی است که فرد دارای AHI بین 5 تا 15 است. یعنی بین 5 تا 15 رویداد آپنه یا هیپوپنه در ساعت دارد.
آپنه خواب متوسط: افراد مبتلا به آپنه خواب متوسط بین 15 تا 29 رویداد در ساعت دارند.
آپنه خواب شدید: افراد مبتلا به آپنه خواب شدید 30 بار یا بیشتر در یک ساعت از خواب بیدار میشوند.
عوارض آپنه خواب
- احساس خستگی در روز: بیداریهای مکرر مرتبط با آپنه خواب، خواب معمولی را غیرممکن میکند و به نوبه خود باعث خواب آلودگی شدید، خستگی و تحریک پذیری در طول روز میشود.
- بد خلقی و افسردگی: کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا مشکلات رفتاری داشته باشند.
- فشار خون بالا یا مشکلات قلبی: افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در طول OSA رخ میدهد، فشار خون را افزایش میدهد و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار میدهد. داشتن OSA خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش میدهد که به عنوان فشار خون بالا نیز شناخته میشود.
- خطر حمله قلبی: سکته مغزی و ضربان قلب نامنظم مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد.
- دیابت نوع 2: ابتلا به آپنه خواب خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 را افزایش میدهد.
- سندرم متابولیک: این اختلال که شامل فشار خون بالا و سطوح غیرطبیعی کلسترول است، با خطر بالاتر بیماری قلبی مرتبط است.
- مشکلات کبدی: افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر احتمال دارد که نتایج نامنظم در آزمایشات عملکرد کبد داشته باشند و کبد آنها به احتمال زیاد علائم زخم را نشان میدهد که به عنوان بیماری کبد چرب غیر الکلی شناخته می شود.
نتیجهگیری
آپنه خواب یا وقفه تنفسی خواب به شرایطی گفته میشود که فرد در هنگام خواب دچار وقفه تنفسی میگردد. یکی از راههای تشخیص اپنه خواب که توسط پزشک مغز و اعصاب تجویز میشود، تست خواب میباشد. آپنه خواب میتواند منجر به نوسانات خلقی، تحریک پذیری و حتی افسردگی شود. همچنین میتواند علت بیماریهای جدی مانند دیابت، بیماری قلبی، مشکلات کبدی و افزایش وزن باشد.
سوالات متداول
چطور تشخیص بدهم آپنه خواب دارم؟
در صورت داشتن علائمی مانند بیداری های مکرر در شب و بی قراری، نفس نفس زدن، عرق کردن در طول شب، داشتن استرس، سردرد صبحگاهی و درد در قفسه سینه میتوان تعیین کننده باشد.
آیا میتوان آپنه خواب را با جراحی درمان نمود؟
بله، اگر اختلال خواب بر اثر تغییرات ماهیچهای دستگاه تنفسی باشد، میتوان با عمل جراحی آن را درمان کرد.
برای جلوگیری از تنگی نفس در هنگام خواب، چگونه بخوابیم بهتر است؟
برای جلوگیری از ایست تنفسی بهتر است به پهلو بخوابید.
افرادی که اختلال خواب مانند آپنه دارند، دچار سکته قلبی میشوند؟
بله، آپنه انسدادی خواب ممکن است خطر حمله قلبی مکرر و سکته مغزی را افزایش دهد.
آیا امکان پیشگیری از عارضه آپنه خواب وجود دارد؟
در مواردیکه آپنه خواب ناشی از اضافه وزن، مصرف دخانیات و مواد مخدر، بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و دیگر شرایط پزشکی باشد، مطمئنا قابل پیشگیری است.
آیا درمانی برای عوارض آپنه خواب وجود دارد؟
برخی از داروها مانند استازولامید، زولپیدم و تریازولام ممکن است به رفع آپنه خواب کمک کنند.
